Đặc Trưng Kiến Trúc Đền Tháp Chăm Pa Tại Việt Nam

Đặc Sắc Kiến Trúc Đền Tháp Chăm Pa

Tác giả: Tạ Quốc Khánh (LVO)

Nếu bạn đã từng chu du qua miền Trung Việt Nam, chắc chắn bạn không thể quên được những ngôi tháp Chăm Pa cổ kính, nằm rải rác trên dải đất này. Những công trình kiến trúc đặc biệt này không chỉ đơn thuần là biểu tượng văn hóa, mà còn là những tác phẩm nghệ thuật mang đậm dấu ấn vũ trụ quan Ấn Độ giáo.

Khái Quát Về Bố Cục Kiến Trúc

Theo triết lý Ấn Độ giáo, thế giới được hình thành với cấu trúc hình vuông, nơi núi non và biển cả bao bọc xung quanh. Điều này được thể hiện rõ trong thiết kế của các cụm đền tháp Chăm Pa, với khuôn viên vuông vắn và các công trình xây dựng thường được bố trí theo trục Bắc – Nam, hướng về phía Đông, tượng trưng cho sự sống và sự sinh sôi.

1. Loại Bố Cục Bộ Ba Song Hành

Một trong những ví dụ tiêu biểu cho loại hình này là quần thể tháp Chiên Đàn và Khương Mỹ ở Quảng Nam, cùng với Dương Long và Hưng Thạnh ở Bình Định, hay Hoà Lai ở Ninh Thuận. Các công trình này bao gồm ba ngôi đền tháp đứng song song theo hướng Bắc – Nam, thường thờ ba vị thần lớn: Brahma, Siva và Vishnu. Điều này cho thấy sự tôn kính của người Chăm đối với những vị thần này trong thời kỳ đầu tiếp xúc với Ấn Độ giáo.

2. Loại Bố Cục Có Một Tháp Trung Tâm

Điểm nổi bật của loại hình này chính là nhóm đền tháp ở khu thánh địa Mỹ Sơn. Tại đây, tháp trung tâm thờ thần Siva, thể hiện rõ sự chuyển mình về tín ngưỡng của người Chăm hướng tới Siva giáo. Tháp bà Po Nagar, nơi thờ bà mẹ xứ sở, đã tạo nên sự hòa quyện giữa tín ngưỡng bản địa và Ấn Độ giáo, một nét đặc trưng thú vị của kiến trúc Chăm.

Đặc Điểm Kiến Trúc Đền Tháp Chăm Pa

Theo phong cách kiến trúc, các công trình Chăm Pa đa phần thuộc về trường phái Nam Ấn, với Kalan (tháp chính) thường được đặt ở trung tâm của bố cục. Kalan sở hữu bốn cửa, nhưng chỉ có một cửa ra vào chính, còn lại là các cửa giả.

Mỗi Kalan chia thành ba phần với ý nghĩa triết học sâu sắc:

• Phần đế tháp (Jagati): tượng trưng cho thế giới trần tục.
• Phần thân tháp (Bhuwarloke): đại diện cho thế giới tâm linh.
• Mái tháp (Swarloka): thể hiện cho thế giới thần linh.

Câu chuyện về các đặc điểm kiến trúc như tháp cổng Gopura, tháp hỏa Kosagrha và nhà khách thập phương Mandapa chúng ta cũng không thể bỏ qua.

Trong ảnh dưới đây, bạn có thể chiêm ngưỡng một trong những ngôi tháp Chăm Pa tiêu biểu; sự hoành tráng của nó vẫn vươn cao giữa thiên nhiên.

Kết Luận

Kiến trúc đền tháp Chăm Pa không chỉ là những cấu trúc đá đơn thuần; chúng ghi dấu những triết lý sâu sắc của Ấn Độ giáo, đồng thời phản ánh tâm hồn và bàn tay khéo léo của những nghệ nhân xưa. Ngoài ra, nghệ thuật điêu khắc và trang trí trên các công trình này cũng rực rỡ bằng nhiều chi tiết sống động, thể hiện sự tài hoa của nền văn hóa Chăm Pa.

Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Kiến trúc Chăm Pa, đừng ngần ngại tham khảo các nguồn tài liệu từ những trang uy tín như Viện nghiên cứu văn hóa phương Đông hay Di sản văn hóa Chăm.

Đừng quên khám phá những điều kỳ diệu khác của văn hóa Việt Nam tại các đường link nội bộ khác của chúng tôi!

Nguồn Bài Viết ĐẶC SẮC KIẾN TRÚC ĐỀN THÁP CHĂM PA